اسپاسم عضلانی و هرآنچه باید درباره آن بدانیم!

اسپاسم عضلانی و هرآنچه باید درباره آن بدانیم!

اسپاسم عضلانی به معنی انقباض غیرارادی عضلات است.اسپاسم عضلانی ناگهانی  به وجود می آید، معمولا به سرعت بهبود می یابد و اغلب دردناک است. اگر اسپاسم عضلانی خیلی دردناک باشد، یا خود به خود بهبود نیابد، باید به پزشک مراجعه شود. اسپاسم عضلانی یا همان گرفتگی عضلات با پیچش عضلانی متفاوت است. پیچش عضله حرکت ناخواسته قسمت کوچکی از عضله ی بزرگتر است که در زیر پوست قابل مشاهده میباشد.

عضلات ساختار های پیچیده ای هستند که باعث حرکت در بدن میشوند. در بدن سه نوع عضلهوجود دارد:

عضلات قلبی که خون را پمپ می کنند.

عضلات اسکلتی که قسمت های خارجی بدن را حرکت میدهند، مانند بازو، پا، گردن، کمر، تنه و صورت.

عضلات صاف که بخش های لوله مانند و توخالی بدن را حرکت میدهند. برای مثال عضلات لوله ی مری، معده، روده و عضلات دیواره ی شریان ها و عضلات دیواره رحم.

عضلات اسکلتی به استخوان ها متصل می شوند، یا مستقیم یا با واسطه ی تاندون. زمانی که عضلات منقبض می شوند، آن قسمت مرتبط بدن حرکت می کند. این کار به بازو اجازه ی بلند شدن، به  پا اجازه دویدن و به صورت اجازه ی خندیدن می دهد. خیلی از این عضلات تحت کنترل آگاهانه

مغز هستند. این نوع عضلات مخطط هستند. انقباض عضله ی اسکلتی نیازمند طی مراحل متعدد  در فیبرها و سلول های آن دارد. مواد غذایی مورد نیاز برای فرآیند های تولید انرژی، اکسیژن، الکترولیت ها و گلوکز توسط جریان خون فراهم می شود.

حقایقی کوتاه درباره اسپاسم عضلانی:

انواع مختلفی از عضلات بدن می توانند دچار اسپاسم عضلانی شوند که منجر به به وجود  آمدن علائمی می شود.

اسپاسم عضلات اسکلتی بیشتر شایع است و به دلیل استفاده بیش از حد از عضلات و خستگی،  از دست رفتن آب بدن و مشکلات الکترولیتی بدن ایجاد می شود. اسپاسمی که ناگهانی ایجاد شود دردناک بوده و معمولا مدت کوتاهی ادامه میابد و ممکن است با کشش آرام  عضلات بهتر شود.

اگر اسپاسم عضلانی خیلی دردناک باشد، یا خود به خود بهبود نیابد، باید به سراغ پزشک رفت تا علت زمینه ای آن را پیدا کند.

عضلات صاف که دیواره اندام های داخلی را تشکیل می دهند (مانند روده بزرگ) می توانند دچار اسپاسم شوند، و یک درد مشخصی را ایجاد می کنند. این درد به صورت کولیکی است،

یعنی گاهی وقت ها وجود دارد و از بین می رود. برای مثال شامل درد های شکمی پریود، اسهال، درد کیسه صفرا و درد دفع سنگ کلیه می شوند.

نوع خاصی از اسپاسم عضلانی به اسم دیستونیک شناخته میشود، اسپاسمی که در اثر اختلال در مواد شیمیایی که درون مغز پیام ها را منتقل می کنند به وجود می آید که شامل  تورتیکولیس و اسپاسم بلفور می شود. درمان شامل داروهایی برای تغییر مقدار انتقال  دهنده های عصبی به میزان طبیعی و تزریق بوتاکس برای فلج عضلات مدنظر و رهایی  آن ها از اسپاسم می شود.

علائم و نشانه های اسپاسم عضلانی بستگی به عضله درگیر و شرایطی که سبب اسپاسم شده  است دارد:

اسپاسم عضلانی اسکلتی معمولا در عضلاتی اتفاق می افتد که از آن ها بیش از حد استفاده  شده است. درد ناگهانی در اثر انقباض آن رخ می دهد. یک برآمدگی ممکن است زیر پوستی که عضله در آن ناحیه دچار اسپاسم شده است مشاهده شود.

اغلب اسپاسم پس از چند ثانیه خود به خود برطرف می شود، اما ممکن است چندین دقیقه یا بیشتر طول بکشد. معمولا افرادی که دچار اسپاسم می شوند احساس نیاز به کشیدن  عضلات درگیر می کنند که سبب کاهش اسپاسم و حل شدن مشکل می شود. در کرامپ

گرما اسپاسم ممکن است بعد از دقایق یا ساعت هایی از اتمام فعالیت رخ دهد. پیچ خوردگی عضلانی ممکن است فقط برای چند ثانیه طول بکشد یا یک اتفاق مکرر باشد.

معمولا این حالت با انقباض مکرر ایجاد شده در چند فیبر از یک عضله بزرگ که توسط یک  فیبر عصبی عصب دهی میشوند رخ میدهد. این حالت اغلب پلک، ساق، ران یا شست را درگیر می کند. این پیچ خوردگی معمولا متناوب است و با استرس، نگرانی و مصرف مواد محرک مانند کافئین در ارتباط میباشد.

محرک های سودوافدرین یا فنیل افرین که در داروهای بدون نسخه ی سرماخوردگی وجود  دارند نیز میتوانند سبب این حالت شوند. داروهایی مانند آلبوترول (ونتولین، پروونتیل،  آکونیب، ووسپیر، پروایر) که برای درمان آسم استفاده می شوند و داروهایی که برای

درمان اختلال کمبود توجه (آدرال) استفاده می شوند ممکن است با کشیدگی عضلات در  ارتباط باشند. این پیچ خوردگی بدون خطر می باشد.

هرچند پیچ خوردگی عضلات ممکن است با بیماری های عصبی مانند دیستروفی عضلانی، آمیوتروفیک اسکلروز جانبی و میوپاتی (یک بیماری اولیه عضلانی) در ارتباط باشند. علائم همراه این بیماری ها شامل ضعف، از دست دادن عضلات به وسیله ی کاهش اندازه عضلات

و تغییر در احساس میباشد. اسپاسم عضله صاف سبب ایجاد درد کولیکی می شود که حالت متناوب دارد. علائم بستگی به اندامی که درگیر شده است دارد.

چه چیزی سبب اسپاسم عضلانی می شود؟

کشش بیش از حد عضله:

ممکن است در اثر کشش بیش از حد عضله دچار اسپاسم شود، یا همچنین در اثر قرار گرفتن  در یک حالت خاص برای مدت زمان طولانی. در واقع انرژی و مایعات سلول های عضلانی  به اتمام می  رسد و بیش از حد تحریک پذیر شده در نتیجه دچار یک انقباض شدید می شوند.  این اسپاسم ممکن است قسمتی از عضله، تمام عضله یا حتی عضلات مجاور را درگیر کند.

 استفاده بیش از حد از عضله:

استفاده بیش از حد از عضله اسکلتی که یکی از دلایل اسپاسم عضلانی است. معمولا در  ورزشکارانی که در هوای گرم ورزش شدید میکنند دیده می شود. همچنین این یک مسئله شغلی برای افرادی است که در محیط گرم کار می کنند. معمولا اسپاسم در عضلات بزرگی دیده می شود که در اثر کار دچار تنش شده اند. زمانی که این اتفاق در اثر مجاورت با گرما اتفاق می افتد، به عنوان کرامپ گرمایی شناخته می شود.

 فعالیت های ورزشی نا آشنا:

همچنین فعالیت های ورزشی نا آشنا می توانند سبب اسپاسم عضلانی شوند. اسپاسم عضلات شکم  می تواند در شخصی که میخواهد روی عضلات شکمش با دراز و نشست رفتن مکرر و سریع کار کند اتفاق افتد. کرامپ نویسندگی دست ها و انگشتان مشابه با کرامپ های دیگر در اثر استفاده ی  طولانی مدت از عضلات کوچک دست ها به وجود می آید. افراد معمولا از استراحت و کشش انگشتان خود برای درمان یا جلوگیری از ایجاد این حالت استفاده میکنند.

کم آبی:

معمولا کم آبی و کمبود الکترولیت ها سبب گرفتگی و اسپاسم عضلات می شود. سلول های عضلانی  به آب، گلوکز، سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزم کافی برای کارایی پروتئین ها و انقباض موثر نیازمندند.  غیرطبیعی بودن عرضه این مواد میتواند باعث تحریک پذیری سلول و در نتیجه اسپاسم عضلانی شود.

 تنگی شریان:

همچنین تصلب شرایین (آترواسکلروز) یا تنگ شدن شریان ها (بیماری شریان های محیطی) ممکن است منجر به اسپاسم و گرفتگی عضلانی شود، دوباره به همین دلیل که خون و  مواد غذایی به اندازه ی کافی به عضله داده نمی شود. بیماری عروق محیطی میتواند سبب  کاهش جریان خون به پاها شده و درنتیجه در اثر فعالیت پاها دچار درد می شوند. همچنین ممکن است این موضوع باعث گرفتگی عضلات شود.

 درد کمر و گردن:

درد کمر و گردن مزمن می تواند منجر به اسپاسم های عضلانی مراجعه شود. گروه های عضلانی بزرگ هستند که تنه را می سازند و شامل گردن، قفسه ی سینه، کمر، بازو ها و پاها می شوند.  اسپاسم عضلانی میتواند در اثر صدمات به وجود بیایند یا ممکن است با گذشت زمان در اثر تغیرات آرتریتی در نخاع به وجود بیایند. چاقی می تواند باعث استرس و تنش به عضلات تنه شود، که

نتیجه ی آن گرفتگی عضلات گردن و کمر می شود. همچنین بیماری های سیستمی مانند دیابت، آنمی (پایین بودن تعداد سلول های قرمز خونی)، بیماری های کلیوی، بیماری های تیروئیدی و دیگر مشکلات هورمونی میتوانند سبب اسپاسم عضلانی شوند. بیماری های سیستم عصبی مانند آمیوتروفیک اسکلروز جانبی، مالتیپل اسکلروزیس (MS) یا صدمات طناب نخاعی میتوانند با اسپاسم های عضلانی مرتبط باشند.

عضلات صاف:

همچنین عضلات صاف نیز میتوانند دچار اسپاسم شوند. زمانی که ساختار های لوله مانند با هوا یا مایع پر می شوند انقباض آن ها می توانند سبب اسپاسم شوند، ممکن است درد قابل توجهی ایجاد شود، زیرا هوا و مایع نمی تواند فشرده شود. برای مثال، عضلات صاف دیواره روده ها میتوانند دچار اسپاسم شوند، این اسپاسم سبب ایجاد دردهای متناوبی به نام کولیک می شوند. درد کولیکی که متناوب میباشد ممکن است به دلیل ترشحات کیسه صفرا و بعد از غذا خوردن ایجاد شود. زمانی که سنگ کلیه در حال دفع شدن است، عضلات صاف لوله ی ادراری (لوله ای که کلیه را به مثانه متصل میکند) ممکن است دچار اسپاسم ریتم دار و ایجاد درد قابل توجهی شوند. اغلب  این نوع درد همراه با تهوع و استفراغ میباشد که به آن کولیک کلیوی می گویند. عضلات اطراف مری نیز می توانند در هنگام رفلاکس اسید که  سبب تحریک پوشش مری میشود دچار اسپاسم شوند، این حالت در اثر التهاب مری و GERD به وجود می آید. اسهال میتواند مرتبط با درد کولیکی باشد، جایی که عضلات  دیواره ی روده قبل از حرکت مایعات دچار اسپاسم می شوند. کرامپ های پریودی زمانی اتفاق می افتند که دیواره ی رحم  به شدت منقبض می شود.

 گرفتگی شریان کرونری:

همچنین عضلات دیواره شریان های کرونری که خونرسانی به قلب را بر عهده دارند ممکن است دچار اسپاسم شوند. این حالت میتواند باعث درد قفسه سینه شود که با درد بیماری های شریان کرونری قلب (جایی که پلاک ها در  شریان انباشته شده و شریان را تنگ  میکنند) قابل افتراق نیست.  اسپاسم شریان کرونری اغلب در افراد  سیگاری یا افرادی که میزان کلسترول  بالایی دارند اتفاق می افتد. اسپاسم شریان کرونری ممکن  است در اثر استرس، استفاده از الکل،  مصرف مواد مخدر  (مخصوصا کوکایین) یا داروهایی که سبب انقباض یا تنگی عروق میشوند  ایجاد شود. اسپاسم شریان  کرونرری به اسم آنژین پرینزمتال  شناخته می شود.

دیستونیک:

دیستونیک نوعی اختلال حرکتی است که گروهی از عضلات به شدت منقبض می شوند و باعث  پیچش عضلات می شوند. حرکت های تکرار شونده ناخودآگاه و ناتوانی در حفظ موقعیت طبیعی ممکن است نتیجه ی این نوع اسپاسم عضلانی و گرفتگی عضلات باشد. علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند اما به تدریج پیشرفت کنند و شدیدتر شوند. گاهی پیشرفتی ایجاد نمی شود.  مثال این نوع از اسپاسم عضلانی شامل تورتیکولیس (جایی که عضلات گردن دچار اسپاسم میشوند و گردن به یک طرف خم میشود)، اسپاسم بلفار (چشمک زدن های ناخودآگاه) و دیستونی حنجره ای که عضلات صوتی را تحت تاثیر قرار می دهند، می شود. دیستونی ممکن  است در اثر عملکرد غیرطبیعی انتقال دهنده های عصبی در قسمتی از مغز به اسم بازال گانگلیا  باشد. این مواد شیمیایی (سروتونین، دوپامین، استیل کولین و گابا) برای ارسال صحیح پیام بین  سلول های مغزی که شروع انقباض را انجام میدهد لازم میباشند. علائم دیستونیک ممکن است  به عنوان عوارض سکته مغزی ایجاد شوند.

عوامل خطرزای اسپاسم عضلانی:

بیشتر مردم در خطر ابتلا به اسپاسم عضلانی متاثر از کولیک تا سنگ کلیه در زندگی خود هستند.  این خطر با توجه به سابقه ی پزشکی، وضعیت شغلی و سطح فعالیت جسمانی افراد متفاوت است.

برای مثال:

کارگان ساختمانی و افراد مشغول در کارخانه جات که محل کارِ گرمی دارند در خطر کم آبی و  ابتلا به کرامپ گرما هستند. این حالت میتواند در ورزشکاران، هم افراد حرفه ای و هم معمولی  اتفاق بیوفتد.

بیمارانی که بیماری شریان های محیطی دارند میتواند دچار کرامپ شبانگاهی پا شوند. عوامل خطرزا مشابه سکته ی مغزی و حمله ی قلبی میباشد: فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سیگار کشیدن.

بیماری که یک بیماری زمینه ای عصبی دارد در خطر ابتلا به اسپاسم عضلانی میباشد.